โครงการสาธิตเมืองไร้ขยะของจีน เป็นการพัฒนาเมืองรูปแบบใหม่ ภายใต้แนวคิด 5 ประการ ได้แก่ (1) การพัฒนานวัตกรรมใหม่ (2) การพัฒนาภายใต้กลไกความร่วมมือ (3) การพัฒนาที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (4) การพัฒนาที่เปิดกว้าง (5) การพัฒนาด้วยการแบ่งปัน โดยส่งเสริมการลดปริมาณขยะและการใช้ทรัพยากรขยะแบบหมุนเวียน และฝังกลบขยะให้น้อยที่สุด เป็นแบบจำลองการพัฒนาเมืองที่ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และยังเป็นแนวคิดการบริหารจัดการเมืองขั้นสูงของจีน
เมื่อวันที่ 29 ธันวาคม 2561 สภาแห่งรัฐจีนได้ออก “แผนงานสำหรับการก่อสร้างเขตสาธิตเมืองไร้ขยะ” ต่อมา เมื่อวันที่ 30 เมษายน 2562 กระทรวงนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อมของจีนได้ประกาศโครงการสาธิตเมืองไร้ขยะ 11 เมืองแรกของจีน ได้แก่ (1) เมืองเซินเจิ้น มณฑลกวางตุ้ง (2) เมืองเป่าโถว เขตปกครองตนเองมองโกเลียใน (3) เมืองถงหลิง มณฑลอานฮุย (4) เมืองเวยไห่ มณฑลซานตง (5) นครฉงชิ่ง (6) เมืองเส้าซิง มณฑลเจ้อเจียง (7) เมืองซานย่า มณฑลไห่หนาน (8) เมืองสวี่ชาง มณฑลเหอหนาน (9) เมืองซวี๋โจว มณฑลเจียงซู (10) เมืองผานจิ่น มณฑลเหลียวหนิง และ (11) นครซีหนิง มณฑลชิงไห่
แม้ว่ามณฑลเสฉวนจะยังไม่ได้รับเลือกเป็นเมืองสาธิตเมืองไร้ขยะกลุ่มแรก แต่รัฐบาลเสฉวนเล็งเห็นถึงความสำคัญของโครงการดังกล่าว จึงได้นำแนวคิดการพัฒนา 5 ประการของจากโครงการสาธิตเมืองไร้ขยะมาใช้กับการจัดการขยะและลดมลพิษในมณฑลเสฉวน ทั้งนี้ เมืองไร้ขยะของมณฑลเสฉวน ไม่ได้มีความหมายตามตัวว่า “เมืองปลอดขยะ” เหมือนเมืองอื่น ๆ จากทั่วโลก แต่หมายถึงการลดมลพิษที่เกิดจากขยะ และการนำขยะหมุนเวียนกลับไปใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
รัฐบาลมณฑลเสฉวนได้เลือกนครเฉิงตู เมืองจื้อก้ง เมืองหลูโจว เมืองเต๋อหยาง เมืองเหมียนหยาง เมืองเล่อซาน เมืองเหม่ยชาน และเมืองอี๋ปิน ให้เป็น 8 เมืองกลุ่มแรกในโครงการเมืองไร้ขยะของมณฑลเสฉวน และพยายามผลักดันและเสนอชื่อให้อยู่ในโครงการสาธิตเมืองไร้ขยะของจีน
ด้วยการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ปริมาณขยะในมณฑลเสฉวนเพิ่มขึ้นทุกปี และสูงเป็นอันดับต้น ๆ ของจีน มณฑลเสฉวนสร้างขยะจากอุตสาหกรรมทั่วไปประมาณ 160 ล้านตัน/ปี ขยะทางการเกษตรประมาณ 240 ล้านตัน/ปี ขยะอันตรายจากอุตสาหกรรมประมาณ 5 ล้านตัน/ปี ขยะทางการแพทย์ประมาณ 60,000 ตัน/ปี ขยะที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันในเมืองขนาดกลางและเมืองขนาดใหญ่ประมาณ 16 ล้านตัน/ปี และภายในช่วงระยะเวลาของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติระยะ 5 ปีฉบับที่ 13 มีปริมาณขยะจากการก่อสร้างประมาณ 210 ล้านตัน
เมื่อวันที่ 28 มีนาคม รองผู้อำนวยการกรมนิเวศวิทยาและสิ่งแวดล้อมมณฑลเสฉวนเปิดเผยว่า มณฑลเสฉวนกำลังมุ่งเน้นไปที่การแสดงบทบาทอย่างเต็มที่ในการป้องกันและควบคุมมลพิษที่เกิดขึ้นจากขยะมูลฝอยประเภทต่าง ๆ เพื่อลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ดังนี้
- ขยะจากอุตสาหกรรม กากถลุง (Slag) และเถ้าลอย (Fly ash) ถูกนำกลับมาใช้ใหม่กว่าร้อยละ 85 และเพื่อแก้ไขปัญหาผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมที่ค่อนข้างรุนแรงของฟอสโฟยิปซัม (Phosphogypsum) ในมณฑลเสฉวน รัฐบาลจึงเข้ามาควบคุมและกำกับดูแล ปัจจุบันอัตราการผลิตและใช้ประโยชน์ของฟอสโฟยิปซัมในมณฑลเสฉวนอยู่ในภาวะสมดุล สามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้ทั้งหมด
- ขยะมูลทางการเกษตรและปศุสัตว์ ฟาร์มปศุสัตว์กว่า 100 แห่งในมณฑลเสฉวน ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรแบบหมุนเวียน โดยการนำมูลสัตว์ไปใช้ในการเกษตร ครอบคลุมพื้นที่การเกษตรร้อยละ 70 และพื้นที่ปศุสัตว์ร้อยละ 80 นอกจากนี้ ยังมีการลงทุน 461 ล้านหยวน ในโครงการใช้ฟางเป็นทรัพยากรหมุนเวียน ครอบคลุม 70 อำเภอในมณฑลเสฉวน
- ขยะอันตราย มณฑลเสฉวนกำลังส่งเสริมการก่อสร้างโครงการสาธิตการจัดการขยะอันตราย 58 โครงการ เช่น สารกำจัดศัตรูพืช และขยะบรรจุภัณฑ์อันตราย เพื่อปรับปรุงข้อบกพร่องและพัฒนาประสิทธิภาพของการกำจัดขยะอันตราย และปรับเปลี่ยนมาใช้เทคโนโลยีการกำจัดขยะที่ทันสมัย ปัจจุบัน มณฑลเสฉวนมีความสามารถในการกำจัดขยะอันตราย 3.89 ล้านตันต่อปี และมีความสามารถในการกำจัดขยะทางการแพทย์ 131,700 ตันต่อปี
- ขยะในชีวิตประจำวัน มีการตั้งถังขยะสำหรับคัดแยกขยะ และใช้การรวบรวม ขนส่ง และกำจัดแบบจำแนกประเภทของขยะ ปัจจุบัน มณฑลเสฉวนมีความสามารถในการกำจัดขยะในชีวิตประจำวันแบบปลอดภัยและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม 60,000 ตันต่อวัน ซึ่งสามารถกำจัดขยะในชีวิตประจำวันในเขตเมืองกว่าร้อยละ 99.5 ปัจจุบัน นครเฉิงตู เมืองจื้อก้ง เมืองพานจือฮวา เมืองหลูโจว เมืองหนานชาง ฯลฯ ไม่ใช้วิธีการกำจัดขยะด้วยการกลบฝังอีกต่อไป
มณฑลเสฉวนปราบปรามการกระทำผิดกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งแวดล้อมอย่างเข้มงวด เพื่อสร้างความเกรงกลัวต่อกฎหมายดังกล่าว ในช่วงสองปีที่ผ่านมา มณฑลเสฉวนได้ดำเนินคดีเกี่ยวกับขยะแบตเตอรี่ตะกั่วกรดที่ผิดกฎหมายไปแล้ว 36 คดี ซึ่งเป็นจำนวน 304 ตัน และคดีความเกี่ยวกับขยะมูลฝอยที่ผิดกฎหมาย 855 คดี เป็นเงินปรับทั้งหมด 73.95 ล้านหยวน
ในขณะเดียวกัน รัฐบาลได้จัดตั้งกลไกการป้องกันการกระทำผิดกฎหมาย เช่น แพลตฟอร์มตรวจสอบขยะอันตรายและขยะทางการแพทย์ในรูปแบบออนไลน์ กำหนดให้แยกการจัดเก็บขยะอันตรายแต่ละชนิด รวมถึงการระดมตรวจสอบสถานประกอบการในมณฑลเสฉวน 1,837 แห่ง ในด้านการจัดการขยะ การปล่อยมลพิษและการรักษาสิ่งแวดล้อม ซึ่งพบเจอปัญหา 1,899 รายการ และดำเนินการแก้ไขไปแล้วกว่าร้อยละ 92
สถานการณ์ขยะมูลฝอยของไทย
กรมควบคุมมลพิษ (คพ.) กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยว่า ในปี 2564 ประเทศไทยมีขยะมูลฝอยจำนวน 24.98 ล้านตัน ลดลงจากปี 2563 ประมาณร้อยละ 1 แม้ว่าในช่วงสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 จะมีการจำกัดการเดินทางของนักท่องเที่ยว แต่มาตรการ Work From Home ทำให้มีการสั่งอาหารออนไลน์มากขึ้น ส่งผลให้ปริมาณขยะบรรจุภัณฑ์เพิ่มมากขึ้นจากจำนวนขยะมูลฝอยข้างต้น แบ่งเป็นขยะมูลฝอยที่มีการคัดแยก ณ ต้นทางและนำกลับไปใช้ประโยชน์เพียง 1 ใน 3 คือจำนวน 8.61 ล้านตัน (ร้อยละ 34.47) มีการกำจัดอย่างถูกต้อง 9.68 ล้านตัน (ร้อยละ 38.75) และกำจัดไม่ถูกต้องประมาณ 6.69 ล้านตัน (ร้อยละ 26.78)
ในส่วนของขยะมูลฝอยติดเชื้อ ปี 2564 มีปริมาณ 90,009.23 ตัน เพิ่มขึ้นจากปี 2563 ถึงร้อยละ 87 สำหรับขยะติดเชื้อที่มีปริมาณเพิ่มสูงขึ้น เกิดจากโรงพยาบาล คลินิกเอกชน สถานพยาบาลสัตว์ ห้องปฏิบัติการเชื้ออันตราย รวมไปถึงขยะมูลฝอยติดเชื้อจากการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 จากโรงพยาบาลสนาม สถานกักกัน ศูนย์แยกกักในชุมชน (CI) การแยกกักตัวที่บ้าน (HI) ฯลฯ โดยได้รับการจัดการอย่างถูกต้องร้อยละ 90.85 โดยไทยมีการพัฒนาและปรับปรุงกฎหมายเกี่ยวกับการจัดการขยะมูลฝอยติดเชื้อ มีการพัฒนางานวิชาการ มาตรฐาน และงานวิจัยด้านการจัดการขยะมูลฝอยติดเชื้อ และได้แนะนำให้มีถังขยะแยกสำหรับทิ้งขยะติดเชื้อโดยเฉพาะ
ข้อมูลจากกรมควบคุมมลพิษยังระบุด้วยว่า ไทยมีอัตราการกำจัดขยะมูลฝอยอย่างไม่ถูกวิธีน้อยลงร้อยละ 15 จากปี 2563 แต่ยังคิดเป็นสัดส่วนถึง 1 ใน 4 (ร้อยละ 26.78) ของขยะมูลฝอยทั้งหมด เห็นได้ว่า แม้ไทยมีความสามารถและประสิทธิภาพในการกำจัดขยะมากขึ้น แต่ยังมีช่องว่างอีกมากที่รอการพัฒนาและปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น ในอนาคต หากไทยต้องการที่จะพัฒนาไปเป็นเมืองไร้ขยะ อาจพิจารณารูปแบบแนวทางกฎระเบียบข้อบังคับและเทคโนโลยีจากเมืองไร้ขยะของประเทศจีนประกอบ
แหล่งข้อมูลอ้างอิง : เว็บไซต์ baijiahao.baidu (เข้าถึงครั้งล่าสุดเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2565)
https://baijiahao.baidu.com/s?id=1728621791896846584&wfr=spider&for=pc
